Cənubi Qafqazda yeni gərginlik ocağı yaranır - TƏHLİL
Tarix: 25-10-2021, 12:29 | Çap et
“Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsində Ermənistan üzərində qələbəsinin bir illiyinə yaxınlaşdığımız bir vaxtda Cənubi Qafqaz uzunmüddətli sabitlik mərhələsinə qədəm qoymağa hazır görünmür. Türkiyə və Rusiyanın nəzarəti altında imzalanan müqavilə bu münaqişənin yalnız daxili amillərini həll edib və ona təsir edən xarici amilləri görməməzliyə vurub”.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu “əl-Ərəbi əl-Cədid” qəzeti yazıb.
Nüfuzlu ərəb nəşrinin təhlilində qeyd edilir:
Üç regional ölkə - Rusiya, İran və Türkiyə əsas iştirakçılardır. Moskva və Ankara müharibəni dayandırıb Dağlıq Qarabağda sülhməramlı qüvvələrə qoşula bilsələr də, Tehran yeni geosiyasi tənlikdə özünü kənarda görür. Hazırda Azərbaycan-İsrail münasibətlərinin genişlənməsi İranda bu acizlik hissini artırıb.
Müharibə zamanı şimalda 30 milyondan çox türk vətəndaşını qəzəbləndirməkdən qorxaraq Ermənistana dəstəyini nümayiş etdirməkdən çəkinən İran, İsrailin “sərhəd” adlandırdığı dövlətin qapılarından yeni geosiyasi tənliyə müqavimət göstərməyə çalışır.
İsraillə bağlı narahatlıqlar Bakı ilə Təl-Əvivin hərbi əlaqələri ilə əsaslı görünsə də, bu, yeni bir şey deyil. İllərdir Tehran İsrailin bu əlaqələrdən istifadə edərək qonşu ölkədən İrana qarşı casusluqda pilotsuz uçuş aparatlarından (PUA) istifadə etdiyinə inanır. Lakin hazırkı narahatlıq çağırışı İranın təkcə Cənubi Qafqazda deyil, həm də Mərkəzi Asiyada onun təsirinə təhlükə yaranması düşüncəsindən irəli gəlir.
İranın yeni Qafqaz tənliyində marginallaşması onun çoxtərəfli narahatlığını yenidən gündəmə gətirib. Bir tərəfdən, Türkiyənin təsiri artıracaq, Naxçıvan-Azərbaycan “sərhədi layihəsi” isə Türkiyənin Orta Asiyadakı türkdilli ölkələri coğrafiyası ilə yenidən əlaqəsinə şərait yaradacaq. İranlılar bu keçidin onların Ermənistanla ticarətinə mane olacağından və Mərkəzi Asiyadakı təsirlərini azaldacağından narahatdırlar.
Deməli, İran özünü bu prosesdə ən böyük məğlub hesab edir və Ermənistanın Azərbaycanla tarixi mübahisələrə son qoymağa çalışaraq itkilərini məhdudlaşdırma cəhdi İranın əks hissini gücləndirir.
İranın narahatlığı yeni vəziyyətdə təcrid məsələsi ilə məhdudlaşmır, həm də neft və qaz boru kəmərlərinin olduğu bölgədə Qərbə enerji ötürmə xətləri üzərində yarışma prosesini də əhatə edir. Xəzər dənizində enerji hasilatını Türkiyənin Ceyhan limanına birləşdirən boru kəməri də bu ərazidədir.
Türkiyənin türkdilli ölkələrlə siyasi-iqtisadi əlaqələrinin gücləndirilməsi bu ölkəyə gələcəkdə Türkmənistan nefti və qazının qatılacağı Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin inkişafına kömək edəcək. Bu, İranın “Pars” yatağından İraq, Suriya və Livan vasitəsilə Avropaya uzanan boru kəmərinin rəqibidir.
İranın xarici işlər naziri hərbi təlimlərdən sonra bu yeni geosiyasi tənlik qarşısında Rusiyanın Tehrana dəstəyini qazanmağa çalışaraq Moskvaya səfər edib. Hüseyn Əmir-Abdullahian ölkəsinin geosiyasi dəyişikliklərə və Qafqazın xəritəsinin dəyişməsinə dözməyəcəyini bildirib. Bu yanaşma, eləcə də Azərbaycanla gərginliyin artması İranın regionda yeni münaqişə meydanı yaratmaq səylərini göstərir. Amma Abdullahian rusiyalı vəzifədaşından o qədər də təşviq eşitməyib. Sergey Lavrov Türkiyə, İran, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın da daxil olduğu altıtərəfli regional əməkdaşlıq çərçivəsinin yaradılmasının Rusiyanın prioriteti olduğunu vurğulayıb. Moskva regionda yeni alovlanma istəmir.
Bu baxımdan, Rəcəb Tayyib Ərdoğan daha əvvəl region ölkələri ilə birlikdə altıtərəfli əməkdaşlıq formulunu təklif etmişdi və onun məqsədlərindən biri də İranın qəzəbini cilovlamaq idi. Lakin hazırda bu təklifi həyata keçirmək çətin görünür və ilk növbədə, ikitərəfli münasibətlərin həllini tələb edir. Bir masa ətrafında toplanmadan əvvəl bu ölkələr arasında dialoq olmalıdır.
Azərbaycanla İran arasında, eləcə də Azərbaycanla Ermənistan, Rusiya ilə Gürcüstan arasında tarixi bir problem var. Bunu nəzərə alsaq, yaxın vaxtlarda Bakı ilə Tehran arasında gərginliyin intensivliyinin azalacağı, eləcə də Tehran və Ankara arasında Qafqazda və digər sahələrdə regional rəqabətin intensivliyinin azalacağı ehtimalı azdır.
Türkiyənin İranla münasibətlərinin həssaslığına görə İranla mübahisələrində Azərbaycanı açıq şəkildə dəstəkləməkdən çəkinməsinə baxmayaraq, Ankara Bakını tək qoymayacaq. Amma eyni zamanda, Dağlıq Qarabağ müharibəsindəki nailiyyətlərini strateji, uzunmüddətli və sabit təsirə çevirmək istəyir.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Kürd məsələsi Türkiyə ilə ABŞ arasında böhran yaradacaq - “Regnum”
Bu gün, 14:00 |
|
|
|
| • Fəlakətli zəlzələ xəbərdarlığı: - Yüz minlərə insan öləcək
Bu gün, 13:58 |
|
|
|
| • Bakıda 3 000 manat maaşa VAKANSİYA - FOTOFAKT
Bu gün, 13:19 |
|
|
|
| • "Əli Kərimli də, Avropada oturan "bloqerlər" - vətən xainləri də İmişli hadisəsinə fikir bildirirlər" - Siyavuş Novruzov
Bu gün, 13:17 |
|
|
|
| • "Sizinlə bu istiqamətlərdə sıx işləmək niyyətindəyik" - İlham Əliyevdən Trampa İSMARIC
Bu gün, 13:15 |
|
|
|
| • Azərbaycanda ət niyə dünya bazarındakı qiymətlərdən xeyli bahadır? - 3,7 MANATA İDXAL OLUNUR, 16 MANATA SATILIR ...
Bu gün, 13:12 |
|
|
|
| • “Zərdabi LTD” ölkədən külli miqdarda pul çıxarıb? - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 13:10 |
|
|
|
| • 19 İLİN “XƏSİS NAZİRİ”... – Azərbaycanın ən uzunömürlü maliyyə naziri nə ilə yadda qaldı?
Bu gün, 13:06 |
|
|
|
| • İnsult keçirən Xalq artisti Ənvər Həsənovun vəziyyəti pisləşib, reanimasiyaya yerləşdirilib
Bu gün, 13:03 |
|
|
|
| • Telefon zəngləri ilə talanan pullar: Necə qorunmalı? - AKTUAL
Bu gün, 13:01 |
|
|
|
| • “Ağdamda niyə narla foto çəkdirdin” sualına Simonyanın CAVABI
Bu gün, 13:00 |
|
|
|
| • "Buna daha dözümüm qalmayıb"
Bu gün, 12:58 |
|
|
|
| • İrəvandan Minsk Qrupunun ləğvi ilə bağlı AÇIQLAMA
Bu gün, 12:57 |
|
|
|
| • “Lazım gəlsə, pasportumu da göstərərəm” – Afət KİMƏ SƏSLƏNDİ?
Bu gün, 12:55 |
|
|
|
| • Ötən il azərbaycanlılar Türkiyədə nə qədər ev alıb?
Bu gün, 12:54 |
|
|
|
| • Yenidən qurulan 9 milyonluq şirkətə direktor təyin edilib - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 12:50 |
|
|
|
| • Cənub-şərq küləyi əsəcək - belə deyirlər...
Bu gün, 12:49 |
|
|
|
| • Fərid Səfərli qarşılıqlı prosedur çərçivəsində qaytarılıb - ARANI QATANLAR KİMDİR?
Bu gün, 12:46 |
|
|
|
| • Tehranda Azərbaycan və İranın Birgə İqtisadi Komissiyasının 16-cı iclası başlayıb
Bu gün, 12:43 |
|
|
|
| • Yumurta bahalaşacaq? - Asossiasiya açıqlama yaydı
Bu gün, 12:37 |
|
|
|
| • Ermənistan Aİİ-dən çıxmağa hazırlaşmır - Simonyan BELƏ DEYİR
Bu gün, 12:32 |
|
|
|
| • AYNA-nın bu yoldakı problemləri bitib-tükənmir - VİDEO
Bu gün, 12:28 |
|
|
|
| • İki tibb bacısı “TikTok”da Mehmet Tuncayın toruna necə düşüb? - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 12:24 |
|
|
|
| • Azərbaycan təyyarəsinin vurulmasını dünyaya yayan bloger haqda film çəkilir – KÖLGƏDƏ QALAN GERÇƏK QƏHRƏMAN
Bu gün, 12:23 |
|
|
|
| • Qızı Nizaməddin Şəmsizadənin vəziyyətindən danışdı: - “Möcüzə gözləyirik”
Bu gün, 12:15 |
|
|
|
| • Bakıda 37 milyonluq parkı kim tikir? – Abit Əliyevlə Şahin Verdəliyev anlaşması
Bu gün, 12:11 |
|
|
|
| • "Dövlət içində dövlət qurublar..." - GİLEY
Bu gün, 12:07 |
|
|
|
| • Oğlum dərin depressiyaya düşüb - İranın azad etdiyi tələbənin anası DANIŞDI
Bu gün, 11:55 |
|
|
|
| • Avroparlamentin qətnamələrinin heç bir dəyəri yoxdur - Mamuka Mdinaradze
Bu gün, 11:53 |
|
|
|
| • Polisi təhqir edən rəis həbs edildi - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:50 |
|
|
|
| • Parisin Tramp qorxusu: - Makron Avropanı "oyatmaq" istəyir
Bu gün, 11:48 |
|
|
|
| • Masallıda 11 il əvvəl evə qara maska ilə silahlı basqın edən şəxslər tutulub
Bu gün, 11:42 |
|
|
|
| • “Xanımların işlə təmin edilməsi” adı altında 57 nəfəri aldatmaqda şübhəli bilinən şəxs saxlanılıb
Bu gün, 11:31 |
|
|
|
| • Ukrayna şirkətləri Rusiyaya kömək ediblər
Bu gün, 11:30 |
|
|
|
| • “Unibank”ın depozitləri son üç ayda 27 mln. manat azalıb - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:27 |
|
|
|
| • Astarada SARAYDAXİLİ ÇƏKİŞMƏ... - Qəzənfər Ağayev BACARMADI...
Bu gün, 11:21 |
|
|
|
| • Azneft dairəsinə "protiv" girən "Galenwagen" sürücüsü kimdir? - 90-TH-222...
Bu gün, 11:18 |
|
|
|
| • Bakıda narkotiklərə qarşı əməliyyatlar keçirib - 20 kq narkotik vasitə dövriyyədən çıxarılıb
Bu gün, 11:14 |
|
|
|
| • Paşinyan bu dəfə işə metro ilə getdi və əlil vətəndaşlarla... - "Velosiped havası deyil..."
Bu gün, 11:11 |
|
|
|
| • 92 minlik dələduzluğa görə həbs edilən şəxsin işi Ali Məhkəmədə
Bu gün, 11:09 |
|
|
|
| • "Səsini çıxaranları təhdid edirlər..." - Culfa sakinləri PROBLEM İÇİNDƏ...
Bu gün, 11:06 |
|
|
|
| • “Balakhani Operating Company LTD” Sabunçu sakinlərinə qan uddurur - BU NƏDİ BELƏ?..
Bu gün, 11:01 |
|
|
|
| • Əlyazmalar İnstitutunun direktoru kimdir: Teymur Kərimli, yoxsa Gülbəniz Babaxanlı? - İLGİNC İDDİALAR
Bu gün, 10:59 |
|
|
|
| • Qərbin təzyiqləri Gürcüstanı "3+3"ə gətirə bilərmi? - İNCƏLƏMƏ
Bu gün, 10:54 |
|
|
|
| • Tehranla dəhliz planları baş tutmadı: Bakının hədəfini açıqladılar - “Respublika Meydanı”
Bu gün, 10:53 |
|
|
|
| • Bakının milyon manatlıq torpaqları: Onları kimlər alır? - FOTO
Bu gün, 10:44 |
|
|
|
| • Qonşuluqda inqilab söhbətləri: Hökumət də “yox” deyir, müxalifət də - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 10:42 |
|
|
|
| • "Azərbaycan polisinə hücumlar edir, ləkələmək istəyirlər" - deputat
Bu gün, 10:37 |
|
|
|
| • "Çimnaz bir çoxları kimi maskalanmamışdı"
Bu gün, 10:35 |
|
|
|
| • "Məktəbli övladımı küçə itlərinin əhatəsindən güclə qurtarmışam..." - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 10:29 |
|
|
|
|
