Azərbaycan dilini bilməyənlər test sualları hazırlayır?
Dünən, 11:30
Dünən Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən tam (11 illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanı keçirilib...
Poliqon xəbər verir ki, buraxlış imtahanları başa çatdıqdan sonra sosial şəbəkələrdə Dövlət İmtahan Mərkəzinin sədri Məleykə Abbaszadə sərt tənqidlərə məruz qalıb. Məleykə Abbaszadənin ünvanına ağır ittihamlar səsləndirənlərdən biri də jurnalist Taleh Sahsuvarlı olub.
Mövzunun aktuallığını nzəərə alaraq Taleh Sahsuvarlının sosial şəbəkədə paylaşdığı fikirlərini təqdim edirik:
“Dövlət İmtahan Mərkəzinin daha bir rüsvayçılığı: Azərbaycan dilini bilməyənlər Azərbaycan dilindən test yazır!!!
Əziz dostlar, təvazökarlıqdan uzaq olsa da, mən özümü Azərbaycan dilinin bütün ölkədə ən yaxşı bilicilərindən sayıram. Qrammatika-filan çoxdan unutmuşam, sizə söhbət edirəm zəngin dilimizin məntiqindən. Əminəm ki, başda Məleykə Abbaszadə olmaqla DİM-in cəmi testoloqları (özlərinə "testoloq" deyirmişlər) yığışsa, qurduğum bir cümləni qura, duyduğum bir cümləni duya, yazdığım bir cümləni yaza bilməzlər.
Amma və lakin... Özümüzün də, övladlarımızın da ömrünü çürüdür bu qurum. Özü də təkcə ömrünü yox! Buna gələcəm...
Həm də Azərbaycan dilində qandıqları qrafa olmadan tərtib etdiyi suallarla. Bu gün buraxılış imtahanlarında məzunlara verilən suallardan biri belədir:
“Hansı cümlələrdə mübtəda vəzifəsində olan o, bu əvəzliklərindən sonra vergül düzgün qoyulmayıb”?
Cavablara keçməzdən öncə cümlədə mübtəda vəzifəsini bir balaca izah edim.
“O meşədə azdı” cümləsində mübtəda yoxdur, çünki işarə meşəyə edilir. İşarə əvəzliyi “hansı” sualına cavab verir, bu suala cavab verən İƏ-dən sonra vergül qoyula bilməz.
“O, meşədə azdı" cümləsində isə, əvəzlik mübtəda vəzifəsi daşıyır, KİM sualına cavab verdiyi üçün əvəzlikdən sonra vergül qoyulur.
Bu fərqi bildikdən sonra, icazənizlə, Azərbaycan dilinin qrammatikasında iki prinsipial qaydaya da nəzər yetirək.
Məleykə Abbaszadə, öncə Sizə deyirəm:
QAYDA 1: Əvəzliyin konkret mənası mətnlə bağlı olaraq meydana
çıxır.
QAYDA 2: Əvəzlik əvəz etdiyi nitq hissələrinin xüsusiyyətlərini
daşıyır.
Baxın: Rahilə Mehdiyeva, ANA DİLİ – II (Dərs vəsaiti)
İndi DİM-in testindəki əvəzliyin əvəz etdiyi nitq hissələrini aydınlaşdırmaq üçün vergülsüz cümlə quraq.
1.“Bu jurnalistlərin marağını ifadə edir”. Təqdim olunan cümlədə MÜBTƏDA yoxdur. Təsəvvür edin, iclas gedir və əlimi uzadaraq deyirəm: “Bu jurnalistlərin marağını ifadə edir”.
2. “Bu, jurnalistlərin marağını ifadə edir”. Bu cümlədə isə MÜBTƏDA var!!!
DİM bu qaydanı haradan öyrənib, harasından çıxardıb bilmirəm, amma bu gün yayımladığı izahda belə deyir: “Bu, jurnalistlərin marağını ifadə edir” cümləsində bu mübtədasından sonra əvəzlik işləndiyi üçün vergül qoyulmamalıdır.
Azərbaycan dilinin qrammatikası isə deyir: “Mübtəda vəzifəsində işlədilən o, bu əvəzliklərindən sonra feil və köməkçi nitq hissələrindən başqa, qalan nitq hissələri ilə ifadə olunan cümlə üzvü gəldikdə vergül qoyulur”.
“Hər kəs” nə feil, nə də köməkçi nitq hissəsi deyil, əvəzlikdir, mürəkkəb əvəzlik olaraq da ƏSAS NİTQ HİSSƏSİDİR!
NƏTİCƏ: Bu gün buraxılış imtahanlarının 36-cı sualında yer alan tapşırığın cavabı DOĞRU DEYİL, ən yumşaq halda şübhəlidir.
Hüququn “In dubio pro reo” prinsipinə görə, bu sualın cavabı bütün Azərbaycan məzunlarının lehinə həll olunmalı və Siz də şəxsən çıxıb üzr istəməlisiniz!!!
P.S: Bu gün imtahanlarda Zəngəzuru ermənilərə “inqilab hədiyyəsi olaraq” bağışlayan Nəriman Nərimanovu “ideallaşdıran” mətn təqdim etməkdə məqsədiniz nədir, Məleykə Abbaszadə?”.
Qeyd edək ki, dünənki buraxılış imtahanlarında 57 437 şagird iştirak edib.
Poliqon.info
Geri qayıt