Qorxunc tarix təkrarlanır: Əfqanıstanın aqibəti necə olacaq? - ARAŞDIRMA
Tarix: 17-07-2021, 09:53 | Çap et
Əfqanıstanda 1978-ci ildən başlayan vətəndaş müharibəsini dayandırmaq mümkün olmadı. Bu konteksdə hazırda Taliban hərəkatının irəliləyişləri ölkədə daha əvvəlki illərdə baş verənləri xatırladır. Qorxulu ssenari Talibanın SSRİ ordusunun 1980-cı illərin sonunda Əfqanıstandan çıxmasından sonra etdiyi kimi, ABŞ-ın ölkədən çıxmasından sonra yenidən ölkəni ələ keçirməsi reallığıdır.
Teleqraf.com xatırladır ki, uzun illərdir ən böyük insan fəlakətinin müşahidə olunduğu Əfqanıstanda ABŞ və NATO ordusunun çəkilməsini fürsət bilən Talibanın ölkəni feodal dövrə qaytarmaq istəyi ən qorxunc ideya kimi gündəmə daşınıb.
Talibanın ölkəyə nəzarəti gedərək artırması buradan qaçıb canını xilas etmək istəyən minlərlə əfqanı yollara töküb. Bəzi vətəndaşlar ölkə xaricinə çıxmaq üçün cəhdlər edərkən, bəziləri də Talibanın nəzarətindəki bölgələri tərk edərək Əfqanıstan ordusunun nəzarətindəki bölgələrə keçir. Amma bu bölgələrin də daha nə qədər Əfqan ordusunun nəzarəti altında qalacağı qeyri-müəyyəndir.
Artıq Taliban Əfqanıstanın İran, Tacikistan, Türkmənistan və Pakistanla sərhədindəki bəzi keçid məntəqələrinə nəzarəti ələ keçirib. Taliban ölkədə sosial həyatı yenidən dəyişdirmək ərəfəsindədir. Bir oğlanla telefonla danışdığı üçün şallaqlanan qadının ardınca Talibanın nəzarətindəki bölgələrdə üz qırxmaq və siqaret çəkməyin qadağan olunduğu, qadınların evdən çıxmasına icazə verilmədiyi yönündə yeni xəbərlər ortaya çıxır. Eyni zamanda Talibanın hökm etdiyi bölgələrdə Əfqanıstan bayrağının rəngləri olan yaşıl və qırmızı geyinmək də qadağan olunub.
Hazırda Taliban iddia edir ki, ölkənin 85 faizinə nəzarəti ələ keçirib. Bu vəziyyət SSRİ-nin 1989-cu ildə Əfqanıstandan çıxmasından sonra yaşananları xatırladır. Əfqanıstan Demokratk Partiyası 1978-ci ildə etdiyi inqilabla Əfqanıstan Respublikasına son qoyaraq Əfqanıstan Demokratik Respublikasını qurdu. Bunun ardınca hökumətə qarşı çıxışlar başlandı və bu, vətəndaş müharibəsinin əsasını qoydu. 1989-cu ildə SSRİ Əfqanıstandan çıxdıqdan sonra bu günə bənzər hadisə yaşandı. Ölkəyə nəzarəti 85 faiz itirən Məhəmməd Nəcibullah hökumətinə Taliban tərəfindən son verildi.
1996-cı ildə paytaxt Kabilə daxil olan Taliban döyüşçüləri BMT-nin ofisinə sığınan Nəcibullahı zorla oradan çıxararaq əvvəl işgəncə verdi, sonra yaralı halda qardaşı Şahpur Əhmədzadə ilə birlikdə elektrik dirəyindən asaraq öldürdü. İndi ABŞ ordusunun Əfqanıstandan çıxmasından sonra eyni ssenarinin yaşana biləcəyi dünyada ciddi narahatlıq yaradıb. ABŞ Əfqanıstandan 20 ildən sonra çıxarkən ona köməklik, tərcüməçilik edən və ABŞ-a görə təhlükəli durumla üzləşə biləcək əfqanları da ölkədən çıxarır. Bəzi rəqəmlərə görə, onların sayı 3 mindən çoxdur. Ehtimal olunur ki, Talibanın “satqın” elan edəcəyi bu əfqanların viza və digər problemləri həll olunana qədər onlar Əfqanıstandan çıxarılıb ABŞ bazalarından birinə yerləşdiriləcək.
Yeri gəlmişkən, indiyə qədər ABŞ ən uzunmüddətli müharibəni Əfqanıstanda aparıb. 2001-ci ildən bu yana davam edən müharibədə Əfqanıstanda 71 mindən çox mülki insan ölüb. Eyni zamanda 70 mindən çox əfqan hərbçisinin həyatını itirdiyi qeyd olunur. ABŞ və digər NATO ölkəsi ordusu 3 min 500 əsgər itki verib. Ehtimal olunur ki, 3 min 800-dən çox özəl təhlükəsizlik şirkətində çalışanların həyatına son qoyulub.Buna qarşı Taliban və digə silahlı qrupların itkiləri 84 min nəfər olub.2,7 milyon insan ölkədən qaçarkən 3,2 milyon insan da evlərini tərk edərək başqa yerlərə köçüb.
Bu müddət ərzində ABŞ Əfqanıstanın inşası üçün 143 milyard dollar, müharibə əlillərinin müalicəsi üçün 296 milyard dollar xərcləyib. Əfqanıstanda ABŞ-ın son 20 ildə xərclədiyi toplam maliyyə 2,6 trilyon dollardır. İndi ölkəni sürətlə ələ keçirən Taliban hərəkatı bildirir ki, 3 aylıq atəşkəs elan edə bilər. Bunun qarşılığında həbsdə olan 7 min məhkum azad edilməli və hərəkatın adır BMT-nin qara siyahısından çıxarılmalıdır.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • İrəvan üzdə Azərbaycanın daha bir tələbi ilə razılaşdı: - Arxada isə...
Bu gün, 19:02 |
|
|
|
| • Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizədə yeni mərhələ: - qlobal güclər hərəkətə keçib
Bu gün, 19:00 |
|
|
|
| • Ermənistan ortaya həll olunmaz tənliklər atmaqla... - müşahidə missiyasının varlığını uzatmağa çalışır
Bu gün, 18:58 |
|
|
|
| • Ermənistanın Aİ-yə üzvlük məsələsi müzakirə olunacaq
Bu gün, 18:02 |
|
|
|
| • Münasibətləri qaydasına salmaq elə Tehranın özünə də lazımdır... - TƏKCƏ BİZƏ YOX...
Bu gün, 17:52 |
|
|
|
| • Həbsdə olan sayt rəhbərinə hökm oxunub - 8 İL...
Bu gün, 17:46 |
|
|
|
| • Azərbaycanın ixracında neft-qaz sektorunun payı necə dəyişib? – Son 10 ilin göstəriciləri
Bu gün, 17:43 |
|
|
|
| • 19 saylı Yol idarəsində dövlət vəsaiti necə talanır? - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 17:24 |
|
|
|
| • Nəzrin Mansurlunun burun əməliyyatından sonra ölməsinə görə saxlanılan cərraha ittiham irəli sürülüb
Bu gün, 17:20 |
|
|
|
| • "Burada toy davası, qalmaqal var. Başqa nə var?.. - Bəlkə mən görmürəm"
Bu gün, 17:19 |
|
|
|
| • İranda hərbi təyyarə qəzaya uğrayıb
Bu gün, 17:13 |
|
|
|
| • İki düşmən Bakıya görə bir araya gəldi – “Cənubi Azərbaycan kartı” aktivləşə bilər
Bu gün, 17:10 |
|
|
|
| • Orxanın atası son sözünü dedi: Qatil edam olunacaq!
Bu gün, 17:01 |
|
|
|
| • "Paşa" ləqəbli keçmiş döyüşçünü aldadıblar - Pulunu qaytarmırlar
Bu gün, 16:59 |
|
|
|
| • Rüşvət alan hakimə hökm oxundu - 5 İL...
Bu gün, 16:56 |
|
|
|
| • "Sən uşaq qatilisən, niyə boynuna almırsan?" - 9 yaşlı uşağı ölən ana fəryad elədi
Bu gün, 16:54 |
|
|
|
| • Rövşən Əsgərov Rusiyada ekstremist və terrorçularun siyahısına salınıb - Kreml BAŞINI İTİRİB
Bu gün, 16:49 |
|
|
|
| • İki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Həzi Aslanovun 115 illiyi qeyd olunub - VİDEO
Bu gün, 16:47 |
|
|
|
| • Hökumə Əliyeva ilə bağlı nəzərdə tutulan kompensasiya kimə verilməli idi? – Hüquqşünas açıqladı
Bu gün, 16:41 |
|
|
|
| • "Rusiyanın təzyiqi və İran faktoru nəzərə alındıqda, Ermənistan istədiyi xarici gücləri bölgəyə gətirə bilməz"
Bu gün, 16:39 |
|
|
|
| • Şahin Bağırovun 60 min vergi borcu var - FOTO
Bu gün, 16:35 |
|
|
|
| • Sabiq şöbə rəisi Ali Məhkəməyə müraciət etdi - DETALLAR
Bu gün, 16:34 |
|
|
|
| • Katexlilər içməli su sarıdan ƏZİYYƏT çəkir - Problem nə vaxt həllini tapacaq?
Bu gün, 16:31 |
|
|
|
| • Talassemiyalı uşaqların 1 milyon manata yaxın pulunun mənimsənilməsi ilə bağlı məhkəmədə şahidlər ifadə verib
Bu gün, 16:20 |
|
|
|
| • “Az-Granata” MMC şirkəti pay torpağımı batırır, məndən gizlin...” - NARAZILIQ VAR...
Bu gün, 16:19 |
|
|
|
| • Yediyimiz niyə zəhər olur? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 16:00 |
|
|
|
| • Əfqanıstanda yaşayan Azərbaycan əsilli əfşarlar üçün təhsil mərkəzi yaradılıb - FOTO
Bu gün, 15:56 |
|
|
|
| • Ermənilər elə davranır ki... - ŞƏRH
Bu gün, 15:54 |
|
|
|
| • ADNSU-da rektor Vazeh Əskərov qalmaqalı – 33 illik dosent faktları açıqladı
Bu gün, 15:47 |
|
|
|
| • İrəvan 5,7 milyon dollarlıq konsert pulunu büdcəyə qaytara bilmir
Bu gün, 15:44 |
|
|
|
| • Tramp ilk müharibəni elan etdi – Bakını maraqlandıran proses başlayır
Bu gün, 15:36 |
|
|
|
| • Bütün prezidentlərimiz bunu tanıyıb, Qarabağ... – Melkonyan
Bu gün, 15:35 |
|
|
|
| • Səfirliyimizə hücum: İran terrorçu ilə bağlı qərar verdi - DETALLAR
Bu gün, 15:31 |
|
|
|
| • “”Blue city” məndən qanunsuz pul tələb edir, evimin açarlarını vermir” – Abşeron sakini NARAZILIQ EDİR
Bu gün, 15:27 |
|
|
|
| • BOKT “İnkişaf üçün Maliyyə”nin rəhbərliyində dəyişiklik olub - BUNDAN SONRA...
Bu gün, 15:24 |
|
|
|
| • "Məsələni ictimailəşdirmişdim" - VİDEO
Bu gün, 15:18 |
|
|
|
| • 4 milyona görə 9 il cəza istədi - “İnstapower” İŞİ
Bu gün, 15:15 |
|
|
|
| • Ov mövsümü açıq elan edilib
Bu gün, 15:12 |
|
|
|
| • Azay Quliyev ATƏT PA-nın iclasına qatılacaq
Bu gün, 15:09 |
|
|
|
| • Azərbaycanda sahibkarlıq sahəsində yoxlamalar daha 1 il dayandırılır
Bu gün, 15:04 |
|
|
|
| • Əliyevlə görüşdən qaçdı - Yayınmaq üçün bu yola əl atdı
Bu gün, 14:37 |
|
|
|
| • Paşinyanın deputatından sayıqlama - "Qarabağı ruslar təslim edib"
Bu gün, 14:33 |
|
|
|
| • Vüsal Aslanovun siftəsi pozuldu: - tender ləğv olundu
Bu gün, 14:02 |
|
|
|
| • Pensiya yaşının artırılması məntiqsizliyi... - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 14:00 |
|
|
|
| • ABŞ Ermənistana dövlət yardımlarını dayandıracaq - ÇÜNKİ...
Bu gün, 13:58 |
|
|
|
| • MDB dövlət başçıları görüşəcəklər
Bu gün, 13:09 |
|
|
|
| • Restoran və şirkət rəhbərləri belə aldadılıb - İnstaqramdakı dələduzluğun TƏFƏRRÜATI
Bu gün, 13:07 |
|
|
|
| • İdxal olunan hibrid avtomobillərin sayı 2 dəfəyə yaxın artıb
Bu gün, 13:02 |
|
|
|
| • Qadını şantaj edərək öldürmə həddinə çatdıran şəxs yenidən məhkəmə qarşısında
Bu gün, 13:00 |
|
|
|
| • Milyonluq ordu üçün AB-dən tələb – Zelenski açıqladı
Bu gün, 12:54 |
|
|
|
|
